Język

Język węgierski

Język węgierski (magyar nyelv) należy do podgrupy języków ugryjskich, zaliczanej do grupy ugrofińskiej (z rodziny uralskiej). Językiem tym posługuje się co najmniej 14 mln osób – przede wszystkim na Węgrzech, ale także w południowej Słowacji, środkowej Rumunii (Siedmiogród), północnej Serbii (Wojwodina), zachodniej Ukrainie (Zakarpacie), wschodniej Słowenii (Prekmurje) i wschodniej Austrii (Burgenland).

Alfabet języka węgierskiego składa się z 40 liter: 14 samogłosek, 26 spółgłosek (9 złożonych z dwóch liter, 1 z trzech liter): a, á, b, c, cs, d, dz, dzs, e, é, f, g, gy, h, i, í, j, k, l, ly, m, n, ny, o, ó, ö, ő, p, r, s, sz, t, ty, u, ú, ü, ű, v, z, zs.

W języku węgierskim akcent pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu. Nie akcentuje się przedimków.

Węgierski rzeczownik odmienia się przez przypadki, które jednak tworzy się zupełnie inaczej niż we wszystkich pozostałych językach europejskich. Język węgierski posiada liczbę mnogą. Charakterystyczne są także końcówki dzierżawcze (odpowiedniki zaimków dzierżawczych).

W języku węgierskim nie ma rodzajów gramatycznych. Polskiej odmianie rzeczownika przez przypadki i używaniu ich z przyimkami odpowiadają końcówki okolicznikowe dodawane do wyrazów. Oczywiście ta „deklinacja”, która powinna być nazywana aglutynacją, jest tak naprawdę zwykłym „dolepianiem” odpowiednika naszego przyimka na końcu wyrazu. I tak: „vonat-ban” oznacza dosłownie „pociąg-w” (= „w pociągu”) – samo słowo poprzez dodanie tej końcówki przyimkowej nie zmienia formy, jak w języku polskim.

Postawowe zwroty

Na Węgrzech raczej bez większych problemów porozmawiamy po angielsku, szczególnie w miejscach atrakcji turystycznych. Poza tym warto zagadywać po angielsku raczej ludzi młodszych niż starszych.

Warto jednak przyswoić sobie, nawet dla grzeczności kilka podstawowych zwrotów (podane poniżej słowa są także w zapisie fonetycznym):

Dzień dobry (rano) – Jó reggelt kívánok! [ju reggelt kiwanok];
Dzień dobry (w ciągu dnia) – Jó napot kívánok! [ju napot kiwanok];
Do widzenia – Viszontlátásra! [wisontlataszro];
Dobranoc – Jó éjszakát! [ju isokat];
Dziękuję – Köszönöm [kesenem];
Przepraszam – Bocsánat! [boczianot];
Jak się masz? – Hogy vagy? [hodź wodź];
Proszę – Kérem  [kirem];
Pomocy! – Segítség! [szegiczig];
Na zdrowie! – Egészségetekre! [egiszigetekre];
Smacznego! – Jó étvágyát! [jó itwadziat];
Która jest godzina? – Hány óra van? [hań ora wan];
Ile płacę? – Mennyit fizetek? [menit fizetek];
Nie rozumiem. – Nem értem. [nem irtem];
Jestem Polakiem/ Polką. – Lengyel vagyok. [lendziel wodziok];
Tak – Igen [igen];
Nie – Nem [nem].

LICZBY

Warto wiedzieć  jak policzyć przynajmniej do dziesięciu w języku węgierskim. Na pewno przyda nam się to w płatnościach gotówką. Walutą węgierską są forinty, którymi płaci się jak starymi złotymi, czyli często gęsto setkami i tysiącami.

1 – Egy [edL`];
2 – kettő [ketty];
3 – három [harom];
4 – négy [nyjdL`];
5 – süt [yt];
6 – hat [hot];
7 – hét [hit];
8 – nyolc [niolc];
9 – kilenc [kilenc];
10 – tíz [tiz].

DNI TYGODNIA

O ile czuytyrtyk czy pintek łatwo będzie nam Polakom skojarzyć, o tyle dzień hitfy trudno będzie zapamiętać.  Dlatego poniżej mała ściąga:

Poniedziałek – hétfő [hitfy],
Wtorek – kedd [kedd],
Środa – szerda [serda],
Czwartek – csütörtök [czuturtuk],
Pintek – péntek [pintek],
Sobota – szombat [sombot],
Niedziela – vasárnap [woszarnop].

ZWROTY ZWIĄZANE Z TRANSPORTEM

Prezentujemy także kilka podstawowych zwrotów dotyczących komunikacji, które ułatwią nam poruszanie się po Węgrzech. Oto one:

Centrum – központ [kuzpont];
Autobus – (autó)busz [(autơ)bus];
Bilet – jegy [jedź];
Metro – metró [metro];
Dworzec autobusowy – autóbuszállomás [autobusalomasz];
Lotnisko – repülőtér [repulutir];
Pociąg – vonat [wonat];
Samochód – autó, kocsi [auto, koczi];
Taksówka – taxi [taksi];
Odjazd – indulás [indulasz];
Przyjazd – érkezés [irkezis].